Najstarsza historia miasta
Współczesne spojrzenie na historię miasta umieszcza jego powstanie w kontekście pobliskiej granicy ze Śląskiem. W tej części Czech, we wczesnym średniowieczu znajdował się niezamieszkały przygraniczny bór tworzący naturalną granice naszego państwa. Jednakże, kiedy w 1110 roku wojska Bolesława II przedarły się przez bór, w tym miejscu powstał nowy szlak wojenny, którego trasę trzeba było zabezpieczyć strażnicami. I w ten oto sposób ze względów nie tylko bezpieczeństwa powstała w II połowie XII wieku osada Dvůr z kościółkiem. Była ona jedną z kilku osad powstałych wzdłuż tejże nowej drogi od ufortyfikowanego Miletína w stronę Śląska przy dużych przeprawach przez rzekę. Było z tym ściśle związane stopniowe zasiedlanie tego terenu, które w przypadku Dvora następowało w kierunku z Miletína. Pierwsza wzmianka pisemna o miejscowości dwór pochodzi z roku 1270. W napisanym po łacinie liście z dnia 27 lipca, wydanym w Miletínie mówiącym o sporze proboszcza Hořic i Miletína dotyczącym prawa probostwa, wśród świadków wymieniono nazwisko plebana "Gottfridus de Curia" z Dvůr Králové. Z nazwą łacińską Dvora jako Curia spotykamy się również w okresach późniejszych. Po raz pierwszy w 1316 roku pojawia się również niemiecka nazwa miasta "Hof" Czeska nazwa"Dwuor" została udokumentowana dopiero w 1421 roku. Nazwa ta jest prawdopodobnie związana z dworem książęcym, który powstał prawdopodobnie w pobliżu kościoła. Wraz z postępującą kolonizacją, w dużej części niemiecką, dawna osada zaczęła się powiększać. Niestety nie wiadomo w którym momencie miasto należało do króla, podobnie jak tego, kiedy osada otrzymała prawa miejskie.
Dvůr jako miasto - wiano
W XIV wieku Dvůr był już ufortyfikowany a jego losy były związane z lennem trutnovskim, które było wielokrotnie zastawiane. W 1392 Dvůr ponownie stał się ponownie własnością króla Wacława IV. Król z kolei zapisał miasto swojej małżonce Zofii Bawarskiej. W ten oto sposób miasto stało się miastem-wianem. Miało to miejsce przed koronacją Zofii w 1400 roku. Od tego okresu do nazwy Dvůr dodano przydomek Králové.
Okres wojen husyckich
W 1421 roku miast bez walki poddało się Prażanom (umiarkowanemu skrzydłu husytów). Dwa lata później przeszło w ręce powstającego wschodnio-czeskiego związku Žižki i wraz z nim wzięło udział w kilku bitwach. W 1436 roku przedstawiciele miasta złożyli przysięgę na ręce cesarza Zygmunta Luksemburczyka. Rok później odnowiono instytut miast-wian, kiedy to Dvůr wraz z innymi miastami został zapisany małżonce Zygmunta Barbarze Cylejskiej.
Dvůr w czasach powstań i konfliktów
Z powodu uczestnictwa w powstaniu przeciwko cesarzowi Ferdynandowi I w 1547 roku miasto straciło swoje dobra. Tego samego roku miastu odpuszczono i zwrócono mu prawie cały majątek.
W trakcie powstania stanów (1618-1620) Dvůr przeszedł na stronę buntowników po bitwie pod Białą Górą (8. 11. 1620) ponownie skonfiskowano jego mienie. Zwrócono je miastu dopiero w 1627 roku. W okresie wojny trzydziestoletniej (1618-1648) miasto ucierpiało znaczne szkody i w ten sposób nastąpił jego upadek. Dvůr był wielokrotnie splądrowany i rozgrabiony przez wojska cesarskie, saskie i szwedzkie.
W okresie panowania cesarzowej Marii Tresy (1740 - 1780) miasto ponownie przeżyło okres niedoli wojennej związanej z okresem wojen o dziedzictwo austriackie (1740 - 1748) oraz z wojną siedmioletnią (1756-1763). Mimo tych nieszczęsnych zdarzeń w II połowie XVIII wieku i na początku XIX wieku nastąpił okres rozwoju gospodarczego miasta. Rozwój ten był związany przede wszystkim z rzemiosłem tekstylnym.
Okres odrodzenia - znalezienie Rękopisu królowodworskiego
Dnia 18 września 1817 roku czeski pisarz, poeta, znawca języka, historyk literatury, bibliotekarz i pedagog uniwersytecki Václav Hanka "odkrył" w sklepionej celi wieży kościoła św. Jana Chrzciciela tzw. Rękopis królowodworski - najstarszy czeski tekst pisany z 14 pieśniami z XIII wieku. Mimo, iż okazało się, że z największym prawdopodobieństwem jest to falsyfikat, którego autorem jest Václav Hanka wraz ze swoim przyjacielem, poetą Józefem Lindą i najprawdopodobniej z innymi, dokument w znacznym stopniu wpłynął na atmosferę odrodzenia narodowego i dzięki czemu miasto w wyraźnym stopniu zapisało się w annałach historii Czech. Obecnie Rękopis królowodworski jest przechowywany w bibliotece Muzeum Narodowego w Pradze.
Wojna austriacko-pruska
W 1866 roku wojna swoim zasięgiem objęła również cały region Hradec Králové. W trakcie wojny walki miały miejsce bezpośrednio na terenie miasta, miasto było dwukrotnie okupowane przez wojska pruskie i wreszcie w lipcu miasto stało się pruskim szpitalem polowym. Kiedy w 1866 roku żołnierze opuszczali miasto, pozostało po nich zniszczone pole, zrabowane domy, bieda i wielka drożyzna. Po tym okresie w samym mieście jak i pobliskich wioskach można znaleźć cały szereg pamiątek przypominających o tym okresie.
Katastrofy
Do historii każdego chyba miasta należą niszczycielskie pożary oraz epidemie. Rozprzestrzenianiu się ognia sprzyjał fakt, iż większa część budynków była wykonana z drewna, z kolei zabudowa wewnątrz miasta była niezwykle gęsta. Na przestrzeni wieku miało miejsce kilka rozległych pożarów, w trakcie których uległo zniszczeniu całe miasto, bądź jego znaczna część. Prawdopodobnie najgorszy pożar miał miejsce w 1572 roku, w wyniku którego spalone zostało całe miasto oprócz kościoła i czterech domów. Również epidemie nie ominęły naszego miasta. W 1582 roku miała miejsce epidemia czarnej ospy a w latach 1831, 1850 i 1855 epidemie cholery.
Koniunktura i rozwój miasta
Miast nie nawiedzały jedynie katastrofy związane z konfliktami wojennymi lub katastrofami naturalnymi. Na wzrost znaczenia rozwój miasta w skali regionalnej miał wpływ szereg korzystnych zdarzeń.
Miasto było przede wszystkim ośrodkiem handlu i rzemiosła. Sporą tradycję miało przede wszystkim tkactwo oraz farbiarstwo, ponieważ od niedawna rozpoczęto w okolicy uprawę lnu. Od końca XVIII wieku do miasta powoli dociera bawełna, z kolei w XIX wieku rozpoczyna ona wypierać ten tradycyjny surowiec. Pod koniec XVIII wieku mimo znacznie rozwiniętych w regionie rzemiosł tekstylnych, w regionie tym nie za bardzo przyjęło się tworzenie manufaktur (uwaga 1790 - 1841 J. Schubert pralnia bawełny w Podharti, 1791 Franciszek Thim farbiarnia, drukarnia i suszarnia płótna na przedmieściu Hradišťskim). Bardziej przyjął się system pracy nakładczej. Istotnym warunkiem rozwoju przemysłu była budowa linii kolejowej (1858), ale także poprawa sieci dróg, spławność rzeki, odpowiednia odległość od kopalni węgla oraz dostateczna liczba rąk do pracy.
przemysł tekstylny zaczął rozwijać się w pełni w latach 80-tych XIX wieku, kiedy to zaczęły powstawać pierwsze fabryki tekstylne (Winternitz i Friedman - 1861, Emanuel Bäumelt, Moryc Feldscharek, Juliusz Busch, itd.).
Wraz z rozwojem przemysłu ściśle związany jest wzrost liczby mieszkańców, rozwój budowlany miasta oraz rozwój życia społeczno-kulturalnego miasta (budowa siedziby teatru, rozwój działalności stowarzyszeń - towarzystwo teatralne, towarzystwa śpiewacze, Towarzystwo Sokół, Towarzystwo zdobnicze itd.). Większa część tychże towarzystw istnieje po dziś dzień i nadal bierze udział w życiu miasta.
Okres I wojny światowej
Podobnie jak większość miast czeskich Dvůr Králové nad Labem dotknęły również wydarzenia związane z I wojną światową. Tutejsi mieszkańcy zostali zmuszeni do aktywnego uczestnictwa w wojnie. W jej trakcie poległo 130 miejscowych żołnierzy i ponad 50 żołnierzy zaginęło. Ku czci poległych zbudowano pomniki i płyty pamiątkowe nie tylko w mieście, ale również w sąsiednich wioskach, skąd żołnierze pochodzili.
Okres międzywojnia (okres I Republiki Czechosłowackiej)
Po okresie kryzysu spowodowanego I wojną światową w okresie międzywojennym następuje silny rozwój nie tylko przemysłu, ale również życia towarzystw i kultury w mieście. Centralną gałęzią przemysłu nadal pozostaje branża tekstylna. W 1929 roku ogólnoświatowy kryzys dotknął również wszystkie zakłady w Dvorze Králové nad Labem. Musiano koniecznie ograniczyć produkcję lub ją całkowicie wstrzymać. Władze miasta starały się rozwiązywać problem bezrobocia tzw. pracami awaryjnymi. W regionach niemieckich sytuacja uległa jeszcze pogorszeniu. Gdy tylko po dojściu Hitlera do władzy produkcja w sąsiednich Niemczech zaczęła rosnąć, natomiast bezrobocie znikać, w regionie przygranicznym przybierał na sile ruch nacjonalistyczny, którego zwieńczeniem była konferencja w Monachium, która dla Dvůr Králové nad Labem oznaczała stratę 32 wsi z ogółem 47. Dvůr Králové nad Labem stał się miastem przygranicznym bez dróg, kolei i surowców. Właśnie w tym okresie (w 1933 roku) w Dvůr Králové nad Labem otwarto zupełnie nowe kąpielisko Tyrša.
Okres II wojny światowej
Nastąpił okres II wojny światowej, które zakończyła się powstaniem majowym a następnie wypędzeniem osób narodowości niemieckiej z terenu powiatu Dvůr Králové nad Labem.
Według spisu powszechnego ludności w 1930 roku sąsiedni powiat Dvůr Králové nad Labem zamieszkiwało 23 666 Czechów oraz 12 703 Niemców. Wypędzenie spowodowało, iż skład narodowościowy mieszkańców regionu diametralnie uległ zmianie. W pierwszej połowie lat 50 w powiecie Dvůr Králové nad Labem mieszkało ogółem 725 Niemców. Nie organizowali oni żadnych imprez kulturalnych, przeważnie brali udział w imprezach organizowanych przez Czechów, tudzież w ogóle nie uczestniczyli w życiu kulturalnym miasta.
